Chernobyl Nuclear Accident Part 2

ခ်ာႏိုဘိုင္း ၫူကလီးယားျပႆနာ အပိုင္း (၂)

၁၉၈၆ မွာ (USSR) လို႔ေခၚတဲ့ ဆိုဗီယက္မွာ ၫူဓါတ္ေပါင္းဖို ၄၃ လုံးကေနကမၻာစြမ္းအင္ ရဲ႕ ၁၀ ရာခိုင္ႏုန္း ေလာက္ကို ထုတ္ေပးေနတယ္လို႔သိရတယ္။ မီဂါဝပ္အားျဖင့္ကေတာ့ ၂ေသာင္း၇ေထာင္ေလာက္ရွိမယ္။ အဲ့တုန္းက ေနာက္ထပ္ ေပါင္းဖို ၃၆လုံးကို တည္ေဆာက္ေနဆဲ ျဖစ္ပီး မီဂါဝပ္ ၃ေသာင္း ၇ ေထာင္ ေလာက္ထုတ္ဖို႔မွန္းထားခဲ့တယ္လို႔သိရတယ္။ ၁၉၈၆ တုန္း ၫူကလီးယားေပါက္ကြဲမႈ႔မ တိုင္ခင္မွာ ခ်ာႏိုဘိုင္းမွာ ေနာက္ဆုံးေပၚ ဓါတ္ေပါင္းဖိုအမ်ိဳးအစား RBMK-type ၄ လုံးလည္ပါတ္ ေနတယ္လို႔သိရပီး၊
ေနာက္ထပ္ ၂ လုံးကေတာ့ တည္ေဆာက္ေနဆဲျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။  RBMK ဟာ ႐ုရွလို အတိုေကာက္ေခၚတာျဖစ္ပီး အနီးစပ္ဆုံးဘာသာျပန္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ “Reactor Cooled by Water and Moderated by Graphite” လို႔ English လို႔ျပန္လို႔ရပါတယ္။ ဒီအမ်ိဳးအစားဟာ ဆိုဗိယက္အေနနဲ႔ ၫူကလီးယားလက္နက္ ထုတ္ရန္အတြက္ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ဓါတ္ေပါင္းဖို အမ်ိဳးအစား ၂ မ်ိဳးထဲက တမ်ိဳး ျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ (စကားခ်ပ္။ ။ဒီေနရာမွာ ဓါတ္ေပါင္းဖိုကေန စြမ္းအင္ထုတ္ဖို႔ သက္သက္ သုံးတာနဲ႔။ စြမ္းအင္ေကာ ေဘးထြက္ေလာက္စာကို ၫူကလီယားလက္နက္ အတြက္ရေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့ ဓါတ္ေပါင္းဖို ဆိုပီးေတာ့ အၾကမ္းအားျဖင့္ ၂ မ်ိဳး ခြဲႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဓါတ္ေပါင္းဖိုေတြက စြမ္းအင္ထုတ္ေပးသလို ကၽြင္းက်န္ေနတဲ့ ေလာင္စာေတြဟာ ၫူကလီးယားဗုံး ထုတ္ရာမွာသုံးႏိုင္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ခု အီရန္က တည္ေဆာက္ေနတဲ့ ၫူကလီးယားစက္႐ုံ ကို အေမရိကန္နဲ႔ တျခားႏိုင္ငံေတြက ျပႆနာရွာေနတာျဖစ္တယ္။ အီရန္ေဆာက္ေနတဲ့စက္႐ုံအမ်ိဳးအစားက စြမ္းအင္သက္သက္သာမက ေဘးထြက္ေလာင္စာအကၽြင္းအက်န္ကို ပါ ၫူကလီးယားဗုံး ထုတ္ရာမွာ သုံးလို႔ရႏိုင္လို႔ပါ။ ဒီအေၾကာင္းအေသးစိပ္ကို ဒီထက္ပိုေရးရင္ေတာ့ ေနာက္ထပ္ ေဆာင္းပါးတခုျဖစ္သြားႏိုင္လို႔ေလာေလာဆယ္အဲ့ဒီ ေလာက္ပဲ မွတ္ထားလိုက္ၾကပါဦး။)

ဒီဓါတ္ေပါင္းဖို ရဲ႕ ပုံစံကို လဲ ေအာက္မွာ ျပထားပါတယ္။ စာဖတ္ရင္း တြဲဖတ္ၾကည့္ၾကေပါ့ဗ်ာ။ ပုံေတြကိုေတာ့  ဒီေနရာ နဲ့ ဒီေနရာ ကေနယူပါတယ္။ ပံုေတြကို အၾကီးၾကည့္ခ်င္တယ္ဆုိရင္ၿဖင့္ ပံုေပၚမွာ ကလစ္နွိပ္ပီးေတာ့သာ ၾကည့္ၾကပါဗ်ာ။ RBMK ေတြဟာ ဟိုအရင္ ဆိုဗီယက္မွာသုံးခဲ့တဲ့ ဓါတ္ေပါင္းဖို model အေဟာင္းေတြ ကိုထပ္ဆင့္ မြမ္းမံ ထားတဲ့အမ်ိဳးအစားလို႔သိရပါတယ္။ ဒီ model အေဟာင္းေတြကလဲ ပဲ စြမ္းအင္နဲ႔ ၫူကလီးယား လက္နက္ထုတ္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳ႕ခဲ့ တဲ့ အမ်ိဳးအစားေတြလို႔ သိရပါတယ္။

ပံု (၁)

ပံု (၂)

RBMK ေတြဟာ တျခား ေသာေပါင္းဖိုေတြလိုပဲ၊ ၫူကလီးယား ၿပိဳကြဲမႈ႔ကေန တဆင့္ စြမ္းအင္ကို ထုတ္ေပးေအာင္လုပ္ထားပါတယ္။  ဒီၫူကလီးယား ၿပိဳကြဲမႈျဖစ္စဥ္ကို ျဖစ္ေပၚေနေစရန္အတြက္ ကေတာ့ Neutron လို႔ေခၚတဲ့ တိုက္ခိုက္မယ့္ အမႈံနဲ႔၊ Uranium လိုမ်ိဳးအတိုက္ခံရမယ့္ ပစၥည္း တို႔လိုပါတယ္။ ဒီလို Neutron နဲ႔ Uranium ဆိုပီးခြဲေျပေနေပမယ့္တကယ့္ တကယ္ကေတာ့ ဒီ Uranium ကေနပဲ Neutron ေတြက သဘာဝအေလ်ာက္ ထြက္ေနတာပါ။ ဒီလိုမ်ိဳး သဘာဝအေလ်ာက္ Neutron ေတြလြတ္ထြက္ ေနတဲ့ ပစၥည္းမ်ိဳးကို ေရဒီယိုသတၱိႂကြ ပစၥည္းလို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီေကာင္ေတြကိုမွျပဳ႕ျပင္မြမ္းမံ မႈ႔ေတြလုပ္ပီး ၫူစက္႐ုံေတြမွာေလာင္စာေတာင့္ေတြအေနနဲ႔သုံးတာပါ။ ဆိုေတာ့ ဒီ Neutron ကေနပီးေတာ့ Uranium ရဲ႕ Nucleus ကိုတိုက္ပီး Uranium ရဲ႕ Nucleus ကိုၿပိဳကြဲသြားေအာင္လုပ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီၿပိဳကြဲမႈ႔ကေနမွ တဆင့္ အပူစြမ္းအင္ နဲ႔ ေရဒီေရးရွင္း တခ်ိဳ႕ကို ထုတ္လြတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို တိုက္ခိုက္ၿပိဳကြဲမႈေတြျဖစ္လာ ဖို႔အတြက္ ယူေရနီယမ္ေတြကို ဒီအတိုင္းပုံထား႐ုံနဲ႔ကေတာ့ အပူစြမ္းအင္ ေလာက္ေလာက္လားလား ထြက္မလာႏိုင္ပါဘူး။ အဲ့လိုပုံထားရင္ေတာ့ အဓိက အေနနဲ႔က Neutron ေတြ ယူေရနီယမ္သတၱဳ ကေန လြတ္ထြက္လာလို႔ ျဖစ္လာတဲ့ ေရဒီေရးရွင္း ရန္ကို သာ အမ်ားဆုံးႀကဳံရပါလိမ့္မယ္။

တကယ္လို႔ ခင္ဗ်ားအေနနဲ႔ ယူေရနီယမ္ ေတာင့္ေတြကို ယူပီး တေနရာမွာစုပုံထား လိုက္ရင္ ဘာလို႔ အပူစြမ္းအင္ ေလာက္ေလာက္လားလားမရႏိုင္ သလဲဆိုတာက ေတာ့ Neutron ေတြရဲ႕ အသြားႏုန္းက လြတ္လပ္ေနတဲ့ အတြက္ အလြန္ျမန္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ဟာ Uranium သတၱဳ ရဲ႕ Atom ေတြ ရဲ႕ Nucleus ေတြကို တိုက္ခိုက္မိဖို႔ အခြင့္အေရးက အေတာ္ နည္းသြားသတဲ့ဗ်။ အဲ့ဒီေတာ့ Nucleus ေတြကို မတိုက္မိတဲ့အတြက္ Nucleus ၿပိဳကြဲမႈ႔ကေန ရလာမယ့္ အပူစြမ္းအင္ကို လဲမရႏိုင္ေတာ့ပဲ ၊ ေရဒီေရးရွင္းနဲ႔သာ ညား ရဖို႔ရွိပါေတာ့တယ္။ 

ဒါ့ေၾကာင့္မို႔လို႔ ၫူစက္႐ုံေတြဟာ Neutron ေတြရဲ႕ သြားႏုန္းကို ေလ်ာ့က်သြားေစဖို႔အတြက္ Moderator လို႔ေခၚတဲ့ ၾကားခံ တမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဓါတ္ေပါင္းဖိုထဲမွာ သုံးပါတယ္။ အေမရိကားနဲ႔ ကေနဒါ ႏိုင္ငံေတြက .. ေရ.. ကို moderator အေနနဲ႔သုံးပါတယ္။ RBMK ေပါင္းဖိုမွာေတာ့ Solid Graphite လို႔ေခၚတဲ့ ကာဗြန္ တမ်ိဳးကို သုံးပါတယ္။ နမူနာျမင္သာေအာင္ ေျပာရရင္ ခဲ တံမွာ သုံးတဲ့ ခဲသား လို႔ဟာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဓါတ္ေပါင္းဖိုမွာ သုံးတာကေတာ့ ပိုမိုပီး သန္႔စင္တဲ့ အမ်ိဳး အစားျဖစ္တာေပါ့။ ဒီေကာင္ေတြက ကာဗြန္ ဆိုေတာ့ မီးေလာင္လို႔သိပ္ေကာင္းတဲ့ ဟာမ်ိဳးေတြေပါ့ဗ်ာ။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတြ႕ပါလိမ့္မယ္ ။ မီးေလာင္မႈျဖစ္ေတာ့ သူတို႔ေၾကာင့္ ပိုမို ဆိုး႐ြားသြားေစတာကို။  RBMK ေပါင္းဖိုကို ေအာက္က္ပါ အဓိက အစိတ္အပိုင္း ၃ခု နဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတယ္။

၁။ The Reactor Vessel 

သူထဲမွာ ေပါင္းဖိုရဲ႕အစိတ္အပိုင္းေတြကို ငုံ ပီးထည့္ထားတယ္။ ပီးေတာ့ အျပင္ပါတ္ပါတ္လည္ကေနပီးေတာ့ Biological Shield နဲ႔ကာထားတယ္။ၾကည့္ရတာ ေရဒီေရးရွင္း လူေတြကို သိပ္မထိခိုက္ေအာင္ လုပ္ထားတာျဖစ္မယ္။

၂။ The Core

ဒီေကာင္ကေတာ့ ၫူေလာင္စာေတြရွိတဲ့ အပိုင္းေပါ့။ ပုံမွာဆိုရင္ ဘယ္ဘက္ အျခမ္းက အမည္းေရာင္ Fuel Bundles ေတြထည့္ထားတဲ့အပိုင္းကိုေျပတာပါ။

၃။ The Control Rods

သူတို႔ကေတာ့ ရွည္လ်ားတဲ့ သတၱဳေခ်ာင္းေတြ ကိုေျပာတာ ပုံ (၂) မွာ မီးခိုးေရာင္ ေျပာင္နဲ႔ ျပထားတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘို႐ြန္ ေတြနဲ႔ ျပဳ႕လုပ္ထားတဲ့ အေခ်ာင္းေတြျဖစ္တယ္။ သူတို႔ကို အမည္းေရာင္ ေလာင္စာေခ်ာင္းေတြ ၾကားမွာ ထိုးသြင္းထားလိုက္ရင္ ဒီေကာင္ေတြက လြတ္ထြက္လာတဲ့ Neutron ေတြကို စုပ္ယူထားလိုက္ပီး ၫူကလီးယားဓါတ္ျပဳ႕မႈ႔ကို တားဆီးေပးထားတယ္။ ဒါဆိုရင္ Nucleus ၿပိဳကြဲမႈ႔ မျဖစ္ေတာ့တဲ့အတြက္ အပူထြက္ရွိမႈ ကို ဟန္႔တားေပးပီးသားျဖစ္သြားတယ္။ တကယ္လို႔ အပူစြမ္းအင္းမ်ားမ်ား ထုတ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္..ဒီ control rods အေခ်ာင္းေတြကို အျပင္ကို ဆြဲထုတ္ထားရတယ္။ ဒါဆို Neutron ေတြကို စုပ္ယူထားမယ့္ ဒီေကာင္ေတြမရွိေတာ့ Nucleus ၿပိဳကြဲမႈ႔ေတြ မ်ားမ်ားျဖစ္လားပီး အပူစြမ္းအင္ ပိုမ်ားမ်ားထြက္လာမွာျဖစ္တယ္။

ဒီေပါင္းဖိုရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပုံကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ လ်ပ္စစ္ စြမ္းအင္မ်ားမ်ားလိုရင္ Control Rods ေတြကို အျပင္ကို မ်ားမ်ားဆြဲ ထုတ္ထားလိုက္။ ဒါဆို ဓါတ္ျပဳ႕မႈ႔မ်ားမ်ား ျဖစ္ေပၚပီး အပူစြမ္းအင္းမ်ားမ်ား ထြက္လာ မယ္။ ဒီအပူစြမ္းအင္က ေလာင္စာေတာင့္ေတြက ေန ထြက္ေနတာျဖစ္တယ္။ ဒီေလာင္စာေတာင့္ေတြကို ေရေတြျဖတ္ စီးေစျခင္းအားျဖင့္ ဒီေရေတြဟာ ေရေငြ႕အျဖစ္ အသြင္ ေျပာင္းသြားပီး ထြက္လာမယ္။ ဒီေရေႏြးေငြ႕ ေတြကိုမွ ညာဘက္ အစြန္ဆုံးမွာ ျပထားတဲ့ တာဘိုင္ထဲကို ျဖတ္ခိုင္းလိုက္ေတာ့ တာဘိုင္ကို လည္ေစတယ္။ ဒီတာဘိုင္ကို ဂ်င္နေရတာနဲ႔ ဆက္ထားျခင္းအားျဖင့္ လိုအပ္တဲ့ လၽွပ္စစ္စြမ္းအင္ကို ရရွိေစတယ္။ တာဘိုင္က ေနသုံးပီး ျပန္ထြက္လာတဲ့ ေရေႏြးေငြ႕ေတြကို မွ တခါ Condenser ထဲျဖတ္ပီး အေအးခံကာ ေရအျဖစ္ျပန္ေျပာင္းပါတယ္။ ဒီေရကိုမွ တခါ Pump ေရစုပ္စက္ေတြနဲ႔ မႈတ္ထုတ္ပီး ပူေနတဲ့ ေလာင္စာေခ်ာင္းေတြကို တခါ ျပန္ျဖတ္ေစပါတယ္။ ဒီနည္းအားျဖင့္ ေလာင္စာေခ်ာင္းေတြလဲ အပူလြန္ကဲပီး အေရေပ်ာ္က်တာမ်ိဳး မျဖစ္ေတာ့သလို ေရကလဲ ေရေႏြးေငြ႕ အသြင္ေျပာင္းပီး တာဘိုင္ကို လည္ပါတ္ေစပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ လၽွပ္စစ္ဓါတ္အား အနည္းအမ်ား ပမာဏကိုေတာ့ ပုံ (၂)  မွာ ၿပထားသလို မ်ိဳး Control Rods ေတြကို အထုတ္ အသြင္း လိုသလို ကစားျခင္းျဖင့္ ထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါတယ္။

ကဲ ဒီေန႔ အပိုင္း (၂) ကေတာ့ ဒီေလာက္ပဲဗ်ာ။ ေနာက္မွ အပိုင္း ၃ ဆက္ၾကေသးတာေပါ့။ စိတ္ႏွလုံး က်န္းမာ႐ႊင္လန္းက်ပါေစဗ်ား။

ကိုဆန္းေမာ္